Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe, które sprawia, że dziecko nie mówi w określonych sytuacjach, mimo że potrafi porozumiewać się w innych okolicznościach. Choć może wydawać się, że dziecko po prostu jest nieśmiałe, mutyzm wybiórczy jest poważnym problemem, który wymaga wsparcia rodziców i specjalistów. W tym artykule wyjaśnimy, jak go rozpoznać oraz jak pomóc dziecku przezwyciężyć trudności w komunikacji.
Co to jest mutyzm wybiórczy?
Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe, które objawia się brakiem mowy w określonych sytuacjach, np. w przedszkolu, szkole czy wśród obcych ludzi. Dziecko, które w domu swobodnie rozmawia z rodziną, może całkowicie milczeć w innych warunkach. To nie jest kwestia uporu czy nieśmiałości – to reakcja wynikająca z silnego lęku.
Mutyzm wybiórczy zazwyczaj pojawia się między 3. a 5. rokiem życia i może utrzymywać się przez dłuższy czas, jeśli nie zostanie podjęta odpowiednia terapia.
Jak rozpoznać mutyzm wybiórczy?
Oto najczęstsze objawy:
- Dziecko mówi swobodnie w domu, ale milczy w przedszkolu, szkole lub przy obcych osobach.
- Wydaje się „zamrożone” w stresujących sytuacjach – nie tylko nie mówi, ale też unika kontaktu wzrokowego i ma ograniczoną mowę ciała.
- Używa alternatywnych sposobów komunikacji, np. kiwania głową, pisania, wskazywania palcem.
- Jest nadmiernie lękliwe, zwłaszcza w nowych lub wymagających sytuacjach społecznych.
- Może wykazywać objawy stresu, takie jak bóle brzucha, napięcie mięśniowe, pocenie się, drżenie rąk.
Ważne jest, aby nie mylić mutyzmu wybiórczego z nieśmiałością. Nieśmiałe dziecko może potrzebować więcej czasu na oswojenie się z nową sytuacją, ale po chwili zacznie mówić. Dziecko z mutyzmem wybiórczym nawet po dłuższym czasie nie jest w stanie przemówić w określonych warunkach.
Jak pomóc dziecku z mutyzmem wybiórczym?
Jeśli podejrzewasz mutyzm wybiórczy u swojego dziecka, najważniejsze jest wsparcie i cierpliwość. Oto kilka kroków, które mogą pomóc:
- Nie zmuszaj dziecka do mówienia Presja, nagabywanie („Powiedz coś!”, „Odpowiedz Pani!”) czy zawstydzanie mogą tylko nasilić lęk i pogorszyć sytuację. Lepiej dać dziecku czas i stworzyć warunki, w których poczuje się bezpiecznie.
- Stopniowe oswajanie lęku Pomocne może być wprowadzanie sytuacji stresujących stopniowo. Na przykład, jeśli dziecko milczy w przedszkolu, zacznij od rozmów na jego temat w domu, oglądania zdjęć przedszkola, a potem spróbuj odwiedzać placówkę poza godzinami zajęć.
- Ułatwianie alternatywnych form komunikacji Jeśli dziecko nie mówi, warto pozwolić mu komunikować się na inne sposoby – poprzez pisanie, rysowanie czy gesty. Stopniowo można zachęcać je do wydawania dźwięków, szeptu, a potem pełnych słów.
- Tworzenie komfortowego środowiska Dziecko powinno czuć się akceptowane i bezpieczne. Warto informować nauczycieli, że mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe, a nie nieposłuszeństwo czy brak chęci do współpracy.
- Korzystanie z pomocy specjalistów W przypadku mutyzmu wybiórczego pomocna może być terapia u psychologa dziecięcego, terapeuty behawioralnego lub logopedy. Specjaliści stosują różne techniki, np. metodę małych kroków czy zabawy terapeutyczne, które pomagają dziecku przełamać lęk przed mówieniem.
- Praca nad pewnością siebie dziecka Dziecko z mutyzmem wybiórczym często ma niską samoocenę. Chwalenie go, docenianie jego wysiłków i unikanie krytyki mogą pomóc w budowaniu jego poczucia własnej wartości.
- Stopniowe poszerzanie kręgu osób do których dziecko mówi zarówno w domu jak i przedszkolu; tak zwane budowanie pomostu
- Praca własna rodziców nad obniżeniem własnego poziomu lęku, postawami rodzicielskimi
Podsumowanie
Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe, które może poważnie wpłynąć na rozwój dziecka. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie podejście pozwalają na skuteczne wsparcie malucha. Najważniejsze to unikać presji, stopniowo oswajać dziecko z nowymi sytuacjami i zapewnić mu bezpieczne środowisko. Jeśli masz wątpliwości, warto skonsultować się ze specjalistą, który pomoże dobrać najlepszą metodę terapii. Pamiętaj – cierpliwość, zrozumienie i wsparcie rodziców są kluczowe w pomaganiu dziecku przezwyciężyć lęk i zacząć swobodnie mówić w każdej sytuacji.
Zdjęcia wygenerowane przez: AI Adobe Photoshop
